Wanneer je wel eens een bezoek hebt gebracht aan het Spinecenter, is het goed mogelijk dat je wel eens te maken hebt gehad met de ‘PA’. Wat is een ‘PA’ (physician assistant) nu eigenlijk en wat kan ik van deze zorgverlener verwachten als patiënt?
Ontstaansgeschiedenis van de PA
Sinds ruim 15 jaar werken er physician assistants in de Nederlandse gezondheidszorg. In 2003 studeerde de eerste groep PA’s af in Nederland. Inmiddels zijn in 2020 meer dan 1500 PA’s aan het werk en enkele honderden in opleiding. Het aantal werkende PA’s groeit ieder jaar met circa 250. Deze beroepsgroep is “overgewaaid” uit de Verenigde Staten. In de VS zijn sinds de jaren 1960 PA’s werkzaam.
PA’s zijn werkzaam binnen alle specialismen binnen de Nederlandse ziekenhuizen, maar je kan ze ook tegenkomen in bijvoorbeeld huisartsenpraktijken en verpleegtehuizen. Het idee achter dit “nieuw” soort zorgverleners is, dat de taken van artsen worden verlicht, waarbij dezelfde kwaliteit zorg wordt behouden.
Opleiding van de PA
De opleiding van een PA is een 3 jarige HBO master aan de hogeschool. Om toegelaten te worden tot de opleiding is een relevante 4 jarige HBO bachelor (bijv. verpleegkunde, fysiotherapie) vereist. Daarnaast is er een vereiste van minimaal twee jaar relevante werkervaring. De 3 jarige opleiding is een soort geneeskunde in de notendop. Dus van de verschillende werkvelden (interne geneeskunde, geriatrie, traumatologie, etc.) is er een module, stage en afsluitende toets. Doorgaans gaat een PA tijdens de opleiding 1 keer per week naar de opleiding en de rest van de week wordt de PA opgeleid binnen het eigen werkveld door de opleider (specialist, huisarts, etc.). Op deze manier wordt een PA breed opgeleid, maar ook specifiek binnen het eigen specialisme en takenpakket.
Taken verschillen per zorginstelling
Het takenpakket van een PA verschilt erg per ziekenhuis en werkveld. Dit wordt in samenspraak met de PA en de behoefte binnen de praktijk bepaald. Zo kan het zijn dat een PA vooral als zaalarts werkzaam is, maar er zijn ook PA’s die vooral veel werkzaamheden op de polikliniek hebben. Uiteraard zit daartussen nog een heel scala aan mogelijkheden.
PA bij het Spinecenter Amsterdam
Binnen het Spinecenter Amsterdam is Shanna Rijke werkzaam als PA. Onder indirecte supervisie (oftewel een arts is beschikbaar voor overleg maar is niet perse in dezelfde ruimte aanwezig) ziet Shanna patiënten op de polikliniek die bijvoorbeeld zijn verwezen door de huisarts. Wanneer je bijvoorbeeld met rugklachten wordt verwezen is het goed mogelijk dat je haar treft op de polikliniek. In principe doet ze hetzelfde als dat een specialist zou doen. Dus ze vraagt uitgebreid na over je klacht, vraagt aanvullend onderzoek aan en stelt uiteindelijk een diagnose en een behandelplan voor. Alle patiënten die Shanna ziet worden wekelijks besproken met de wervelkolomchirurg. Op deze manier is er altijd ruggespraak met de specialist.
Ook begeleidt Shanna patiënten die door de wervelkolomchirurg geopereerd zijn. Shanna zorgt ervoor dat er een ontslagbrief wordt geschreven, er medicatie wordt voorgeschreven en overlegt met de verpleegkundigen en patiënt hoe het gaat na de operatie. Zo nodig overlegt ze met de chirurg. Zo kan de chirurg zijn aandacht richten op het uitvoeren van operaties en het werk op de polikliniek.